Rys historyczny Tejstym

TEJSTYMY / Teistimmen; wieś

1.Typ dawnego układu zabudowy: majątek ziemski;

2.Dane historyczne: Wieś istnieje od 1357 roku na prawie chełmińskim. Od 1821 do 1945 roku należała do rodziny Schleuβnerów. Na przełomie XIX i XX wieku obszar obejmował ponad 1000 ha i należały do niego folwarki Augustówka (Augustwalde) oraz młyn Ludwigsműhle (obecnie nieistniejący).

3.Przetrwałe elementy historyczne, zabytkowe – stan zachowania:

- Układ przestrzenny wsi czytelny częściowo.

- Zespół dworsko – parkowy z rozległą częścią gospodarczą, zakomponowany wzdłuż drogi, dwór usytuowany w części centralnej założenia między podwórzem gospodarczym od południa a parkiem od północy;

·        dwór – istniejąca bryła budynku składa się z dwóch obiektów, starszy pochodzi z początku XIX wieku, parterowy, przykryty dachem naczółkowym (po remoncie odtworzony ganek), nowszy – wzniesiony w 1898 roku, dostawiony od wschodu prostopadle do istniejącego. Nowszy to obiekt dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, przykryty dachem dwuspadowym;

·        park krajobrazowy (2,2 ha) założony na planie nieregularnego czworoboku, z aleją obwodnicową, ze zróżnicowanym gatunkowo starodrzewem, układ czytelny;

·        zabudowania gospodarcze z podwórzem gospodarczym (m.in. stajnia, obora, spichlerz, magazyn narzędzi, drewniana suszarnia lnu) (k. XIX – początek XX wieku);

·        cmentarz rodowy Schleuβnerów, usytuowany na porośniętym starodrzewiem wzgórzu w południowej części założenia, za podwórzem gospodarczym, do którego prowadzi aleja lipowa (zachowały się fragmenty ogrodzenia i brama oraz kaplica cmentarna ceglana (poł. XIX wieku), cmentarz zniszczony.

 Teren prywatny, dwór wyremontowany, park w trakcie rewaloryzacji, obiekty gospodarcze w trakcie remontów i adaptacji.

- Dawna szkoła z budynkiem gospodarczym (początek XIX wieku), obecnie inne użytkowanie.

- Zabudowa mieszkaniowa i gospodarcza, w tym dwojaki i czworaki (k. XIX – początek XX wieku). w większości zaniedbana.

4.Dominanty, elementy wyróżniające: - element wyróżniający – park i cmentarz

5.Przekształcenia, formy dysharmonijne, dewastacje: współczesna zabudowa wielorodzinna, ogrodzenie z kamienia obszaru parku i dworu.