Rys historii Górowa

GÓROWO / Bergenthal; PGR

1.Typ dawnego układu zabudowy: majątek ziemski;

2.Dane historyczne: W 1379 roku powstał majątek rycerski na prawie chełmińskim, który przez długie lata stanowił uposażenie urzędników biskupich. Od około 1540 roku do 1703 należał do znanej na Warmii szlacheckiej rodziny Majewskich, potem Widlich, krótko do klasztoru w Świętej Lipce, do Georga von Schedlin – burgrabiego reszelskiego, dalej do Gągławskich, Opoczyńskich, Markowskich. Od 1905 roku właścicielami została rodzina Sarasinów, którzy zamieszkiwali aż do 1945 roku. Od XIX wieku do majątku należały trzy folwarki: Orłowo (Orlen / Orlowo), Edwardowo (Edurdshof), Kolenko (Klein Kőllen);

3.Przetrwałe elementy historyczne, zabytkowe – stan zachowania:

- Układ przestrzenny majątku czytelny. Założenie dworsko – parkowe zakomponowane wzdłuż drogi, dwór w części środkowej, między parkiem a podwórzem gospodarczym

·        dwór, usytuowany na wzniesieniu przy drodze Biskupiec – Kolno; od frontu – duży podjazd, od drogi rozdziela go park ciągnący się dalej w kierunku południowym, a od północy – zabudowa folwarczna. Budowla wielokrotnie przebudowywana, której początki sięgają XV wieku, zasadnicza bryła pochodzi z XVIII wieku. Budowla założona na planie prostokąta, na wysokim podpiwniczeniu, jednokondygnacyjna, przykryta dachem naczółkowym. Popada w ruinę.

·        park krajobrazowy (pow. 2,36 ha), zaprojektowany w 1866 roku przez Johanna Larassa, charakteryzuje go urozmaicona rzeźba terenu, zróżnicowany gatunkowo starodrzew. Brak zbiegów pielęgnacyjnych, rozrost samosiewów częściowo unieczytelnił układ kompozycyjny parku. Na szczególną uwagę zasługuje aha (ukryta w terenie granica ogrodu zacierająca wrażeniowo faktyczną granicę), altany drzewne z lip. W parku zachował się również dom ogrodnika.

·        zabudowa folwarczna (koniec XIX wieku) murowana, murowano-drewniana, zaniedbana. W murze ogrodzenia, przy bramie wjazdowej znajduje się niewielki budynek z wieżyczką i dzwonniczką w dachu (pełnił początkowo podobno funkcję karceru, później stróżówki).

- Zabudowa mieszkaniowa i gospodarcza (k. XIX – początek XX wieku), w większości zaniedbana.

- Kolejowy posterunek (k. XIX wieku).

4.Dominanty, elementy wyróżniające: element wyróżniający – założenie dworsko – parkowe, atrakcyjne położenie w krajobrazie

5.Przekształcenia, formy dysharmonijne, dewastacje: współczesna zabudowa wielorodzinna (towarzysząca dawnej koloni mieszkalnej)